Doet de loonindex jouw koopkracht stijgen?

De Belgische inflatie scheert hoge toppen. Kan de automatische loonindexering onze koopkracht redden? StepStone sprak erover met het ACV.


05.12.2022

Eind oktober scheerde het Belgische inflatiecijfer hoge toppen met een percentage van 12,3: het hoogste niveau sinds 1975. Niet alleen de winkelkar in de supermarkt werd fors duurder. Ook de prijzen voor gas en elektriciteit swingen de pan uit. Gelukkig bestaat er in België zoiets als de automatische loonindexering. Kan dat onze koopkracht redden? StepStone verdiepte zich in het onderwerp en kreeg ook wat tekst en uitleg van Alexis Fellahi van het ACV.

Wat is de loonindexering precies?

Alexis: “Stijgen de prijzen van goederen of diensten boven een bepaalde drempel of ‘index’? Dan worden de meeste lonen, wedden en sociale uitkeringen in België automatisch opgetrokken. Dit systeem – dat al dateert van kort na WO I – beschermt de koopkracht van consumenten, ook al stijgen de inflatie en levenskosten.”

 

“Dit systeem beschermt de koopkracht van consumenten,

ook al stijgen de inflatie en levenskosten.”

 

Wie profiteert van de loonindexering?

Niet enkel werknemers profiteren van de indexering van hun lonen. Ook wie een sociale uitkering krijgt, ziet die stijgen. In oktober 2022 werd de spilindex opnieuw overschreden: dit wil zeggen dat hij 2 % hoger lag dan de vorige spilindex.

Resultaat? De sociale uitkeringen (kinderbijslag, werkloosheidsuitkering …) en pensioenen werden in november met 2 % verhoogd. Terwijl de wedden van het overheidspersoneel een maand later – in december – met 2 % worden geïndexeerd.

 

De wedden van het overheidspersoneel

worden in december met 2 % geïndexeerd.

 

Werk je in de privésector? Dan hangt je loonindexering af van het paritair comité waartoe je behoort. Op je loonbrief zie je tot welk paritair comité je behoort. Elk comité legt zelf de methode voor indexering vast via een collectieve arbeidsovereenkomst. Het percentage van de loonindexering kan hier sterk verschillen.

 

In het paritair comité 200 voor bedienden, één van de grootste paritaire comités in België, wordt het loon elk jaar op 1 januari geïndexeerd. Op basis van de cijfers en vooruitzichten van het Federaal Planbureau wordt de volgende indexering daar geschat op 10,84 %.

 

De meerderheid van de Belgische werknemers krijgt een loonindexering in januari. Toch zijn er ook werknemers die niet meeprofiteren: mensen in vrije beroepen of werknemers in ondernemingen met een paritair comité zonder eigen indexsysteem.

 

De meerderheid van de Belgische werknemers

krijgt een loonindexering in januari.

 

Alexis: “Wie niet profiteert van de loonindexering doet er goed aan om zijn loon af en toe eens goed onder de loep te nemen. Anderzijds moeten bedrijven of sectoren zonder indexsysteem via sociaal overleg naar oplossingen zoeken om in de toekomst wel een indexering in te voeren. ”

 

Wat als er geen inflatie maar deflatie is?

Als er een deflatie is, kan het gebeuren dat ook de referentieindex in bepaalde sectoren daalt en een negatieve indexering toegepast wordt. Vooral de sectoren die periodiek indexeren (zie kader), zouden dit kunnen meemaken.

 

Wat zijn nu de voordelen van de loonindexering? 

Alexis: “De indexering garandeert je koopkracht. Als particulier kan je blijven consumeren en zo houden we de binnenlandse economie op peil. Dat verzekert een duurzame economische groei op langere termijn.

 

Daarnaast houdt het ook de solidariteit tussen werknemers en sectoren in stand. Dankzij de index hoef je niet per se te onderhandelen om je loon te laten stijgen. En dat is belangrijk voor de sociale vrede.”

 

“Dankzij de index hoef je niet per se te onderhandelen

om je loon te laten stijgen.”

 

Is de loonindexering een druppel op een hete plaat?

Alexis: “Bij het ACV stellen we duidelijk dat niemand echt rijker wordt van een indexering. Het systeem corrigeert enkel het koopkrachtverlies door de stijgende prijzen: zo wil het verarming tegengaan.

Voor veel werknemers worden de lonen maar één keer per jaar geïndexeerd, meestal op 1 januari. De koopkrachtcrisis begon al in februari 2022, net na de laatste indexering. Die werknemers lijden al maanden verlies in afwachting van de volgende indexering.

Niet echt een stijging van de koopkracht dus. Vandaar is ACV vragende partij voor meer onderhandelsruimte om loonsverhoging te voorzien en de koopkracht te doen stijgen. Als vakbond blijven we actief om het tij te doen keren. ”

 

“Vandaar is ACV vragende partij

voor meer onderhandelsruimte om loonsverhoging te voorzien.”

 

De ene index is de andere niet …

 

Om het principe van loonindexering te snappen, moeten we een onderscheid maken tussen een paar termen. De ‘consumptieprijsindex’ meet hoe duur het leven wordt voor gezinnen. Stijgen de prijzen? Dan stijgt die index mee.

 

De ‘gezondheidsheidsindex’ werd pas begin jaren ’90 ingevoerd. Deze index volgt ook de prijsevolutie, maar elimineert 4 soorten producten: tabaksproducten, alcohol, benzine en diesel.

 

Daarnaast hoor je ook vaak de term ‘spilindex’. Deze index is een soort grenswaarde of drempel die wel of niet overschreden wordt. Van zodra dit percentage bereikt wordt, worden de lonen aangepast.

 

Spreken we van een ‘periodieke index’? Dan bekijken we de index op verschillende vaste tijdstippen die in een collectieve arbeidsovereenkomst werd vastgelegd.

 

Lees ook ‘Praten over je loon: een goed idee of niet’ >

Ontvang onze nieuwsbrief vol tips en boeiende artikels

Wil jij graag op de hoogte blijven van het laatste carrière-advies? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief en ontvang wekelijks nuttige tips voor je carrière.

Recente jobs

Ontvang onze nieuwsbrief vol tips en boeiende artikels

Wil jij graag op de hoogte blijven van het laatste carrière-advies? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief en ontvang wekelijks nuttige tips voor je carrière.