Er is al veel inkt gevloeid over discriminatie op de arbeidsmarkt: vrouwen, personen van kleur, de LGBTQIA+ gemeenschap. Allemaal gingen en gaan ze de strijd aan tegen ongelijkheid op het werk. En bedrijven doen verwoede pogingen om vastgeroeste patronen van uitsluiting te doorbreken: via inclusie en diversiteitsinspanningen. Maar wat dan met mensen met een handicap?
Want als er een groep is die elke dag geconfronteerd wordt met discriminatie, dan is het wel de groep van mensen met een handicap. Alleen blijft die groep behoorlijk onder de radar. Ze lijken in onze samenleving nagenoeg onzichtbaar.
Systematische uitsluiting
In onze samenleving – en in het verlengde daarvan: onze arbeidsmarkt – zit het uitsluiten van mensen met een handicap systematisch ingebakken, ondanks het wettelijke verbod op discriminatie op basis van een handicap.
Wie een beperking heeft, moet van kleins af naar een aparte school en naar aparte jeugdclubs. Er zijn aparte werkplekken en aparte zorginstellingen. We lijken mensen die omwille van een beperking ‘afwijken van de norm’ het liefst uit het straatbeeld of van het televisiescherm weg te halen en te verstoppen.
Bedrijven die in hun vacatures een non-discriminatiepact toevoegen en beweren open te staan voor mensen met een handicap, maar wiens kantoor totaal ontoegankelijk blijkt voor rolstoelen, doen niet écht aan inclusie.
Validisme
Nochtans heeft het een naam. De discriminatie, marginalisering en stigmatisering van mensen met een handicap wordt validisme genoemd, of ableïsme, afgeleid van het Engelse ableism.
Zowel in de media als op de werkvloer zie je nauwelijks mensen met een handicap. En wanneer je ze ziet, dan is het omdat het expliciet over de handicap gaat. Je ziet hen zelden als personen met skills en vaardigheden, waarbij de handicap niet relevant is.
Een uitzondering op die regel is stand up comedian William Boeva, die met een open brief op Facebook deelt hoe het is om dag in dag uit op te boksen tegen validisme. Hij roept de Vlaamse media op om mensen met een beperking te laten zien in hun sterkte, zonder dat hun handicap ertoe doet.
De omgeving veranderen
In een artikel in MO-magazine legt Handicap International uit dat integratie en inclusie niet hetzelfde betekent: “Inclusie gaat over de manier waarop de omgeving verandert. Je kan geen inclusie bereiken door mensen met een handicap in een vorm te duwen die voor hen niet werkt. Het huidige systeem laat daarom nog geen inclusie, maar alleen integratie toe.”
Jean zit in een rolstoel en geeft hierover in de podcast Weg een sprekend voorbeeld: “Het feit dat ik voor een treinrit van Gent naar Brussel minstens een dag op voorhand een specifieke trein en metro moet reserveren, het feit dat de helft van de liften in onze stations niet werkt en dat ik dus niet zonder obstakels het openbaar vervoer kan nemen is maar één van de voorbeelden hoe onze maatschappij omgaat met inclusie. Het toont aan dat er geen échte visie is op inclusie en dat er in steden geen échte wil is om toegankelijkheid te bereiken.”
Hij voegt er verder nog aan toe: “Men onderschat als samenleving de economische impact van toegankelijkheid. Als je niet toegankelijk bent, dan ben je dat voor méér dan alleen voor mensen in een rolstoel. Dat gaat veel breder.”
Meer lezen over dit boeiende onderwerp?
- De aflevering van podcast Weg met Jean aan het woord.
- Het artikel in MO-magazine waarin Handicap International toelichting geeft over inclusie op de arbeidsmarkt.
- Meer over validisme lees je hier.
- GRIP vzw is een mensenrechtenorganisatie voor gelijke rechten voor iedere persoon met een handicap.
- Bij UNIA kan je terecht om melding te maken van discriminatie en om je te informeren.
- In deze brochure van UNIA vind je praktische info en tips over discriminatie van personen met een handicap.
Ontvang onze nieuwsbrief vol tips en boeiende artikels
Wil jij graag op de hoogte blijven van het laatste carrière-advies? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief en ontvang wekelijks nuttige tips voor je carrière.