Wat doet een futuroloog?
Catherine van Holder
Leeftijd:
39 jaar
Functie:
Futuroloog of ‘toekomstverkenner’ bij Pantopicon in Antwerpen
Sinds:
Ongeveer 3,5 jaar
Vorige job:
Futuroloog bij het CIFS (Copenhagen Institute for Future Studies), nomade/toegepast toekomstverkenner
Opleiding:
Master in de filosofie
Wat denken mensen dat je doet als ze je functietitel horen?
“Veel mensen kijk eens vreemd of vragen me of ik een glazen bol heb waarin ik de toekomst kan zien. Een reactie die meteen een van de grootste misvattingen over deze job illustreert, namelijk dat futurologen de toekomst zouden voorspellen en dat we ons werk pas goed hebben gedaan als die voorspelling uitkomt. De toekomst voorspellen is absoluut onmogelijk, want één – weliswaar belangrijk – event zoals de presidentsverkiezingen in de VS kan al een totaal andere wereld creëren. Daarnaast spelen er tal van andere ontwikkelingen, waarvan sommige een zekere mate van voorspelbaarheid hebben, maar andere heel onzeker zijn. Wij spreken daarom over toekomsten, niet over dé toekomst. Die toekomsten kan je gaan verkennen om daar vervolgens iets mee te doen, maar je kan ze dus niet voorspellen.”
Wat houdt je job precies in?
“Om het behapbaar te maken voor mensen, zeg ik vaak dat ik hetzelfde doe als een historicus, maar dan met een focus op de toekomst. Ik ben dus ook geen trendwatcher, zoals veel mensen denken. Een trendwatcher kijkt eerder naar de korte termijn en werkt vaak marketing gerelateerd, terwijl wij kijken naar systemen en evoluties op lange termijn. Een voorbeeld: voor de universiteit van Maastricht onderzochten we de toekomstige ontwikkelingen op het vlak van geneeskunde, het zorgsysteem, de samenleving, … De universiteit vroeg zich af hoe ze hun curriculum daar nu al op konden afstemmen, want als je vandaag start met een opleiding geneeskunde, dan studeer je pas binnen pakweg tien jaar af. Het is daarom nuttig om nu al in te spelen op hoe de wereld er dan zou kunnen uitzien.”
“Ik ben niet gespecialiseerd in één bepaald topic, maar wel in systeemdenken en de toekomst. Ontwikkelingen zoals digitalisering hebben bijvoorbeeld invloed op zowat alle domeinen: zorg, voeding, bestuur, …”
Waarom koos je voor deze job?
“Ik heb er niet voor gekozen, het is alsof ik het gewoon bén. Dit is wat ik moet doen. Ik noem het altijd: spelen in mijn hoofd. Het is creatief zijn met intellectuele dingen, een plek waar creativiteit en analyse samenkomen. Je moet systemen analyseren, maar tegelijk moet je een wereld creëren waarin je je al die systemen samen verbeeldt. Alles wat ik graag doe, komt samen in deze job.”
Hoe kwam je in deze job terecht?
“Nadat ik verschillende andere jobs had gedaan – onder andere in interieurdesign en nieuwe media en communicatie – trok ik in 2010 een jaar op reis. In die periode besloot ik om futuroloog te worden. Dat jaar heb ik mezelf de tijd gegund om veel te lezen en aan zelfstudie te doen. Als ik een opportuniteit zag om met het onderwerp bezig te zijn, ging ik daarop in. Als nomade werd ik bijvoorbeeld vaak uitgenodigd voor creatieve brainstorms en gaf ik lezingen. Dat evolueerde van een verhaal over leven als een digitale nomade naar het verhaal van een samenleving in transitie. Zo ben ik er organisch in gegroeid en kwam ik in contact met Pantopicon. Wat later nodigden zij me uit om eens te komen praten en kreeg ik er een job aangeboden.”
Vertel eens iets dat weinig mensen weten over jouw job?
“Je ziet zelden of nooit een vacature voor een futuroloog, maar sommige bedrijven en overheden hebben wel degelijk futurologen in dienst. De Europese Gemeenschap bijvoorbeeld, of grote bedrijven als Disney of Shell. Ook in Gent werd er vanuit Digipolis een Foresight-groepje opgericht.”
Lijkt deze job niet meteen iets voor jou? Bekijk meer dan 1000 andere jobs op onze website
|
Waar moet je goed in zijn als futuroloog?
“Je moet een goede systeemdenker zijn, een waanzinnig grote nieuwsgierigheid hebben die heel breed gaat, goed zijn in patroonherkenning, en analytisch en logisch denken combineren met creativiteit. Kortom, je moet een generalist zijn die gebeten is door van alles en nog wat.”
Welke aspecten zijn minder interessant of vind je minder leuk om te doen?
“Het is heel belangrijk dat je als futuroloog samen met klanten alle toekomstprocessen doorloopt om zo een draagvlak te creëren. Ik vind dat soms wat frustrerend, omdat ik ideeën graag meteen helemaal uitwerk. Als futuroloog werk je binnen een bepaalde realiteit, waar je soms weinig impact op hebt. Je kan bijvoorbeeld het hele politieke systeem opnieuw gaan uitdenken, maar je kan dat niet zomaar eventjes gaan implementeren. Ik help mensen te innoveren en zich voor te bereiden op wat komt, terwijl ik soms zou willen dat het er allemaal al is.”
Wat wilde je worden als kind? En hoe sluit je huidige job daarbij aan?
“In het zesde leerjaar wilde ik advocate worden, al was dat wellicht vooral wat mijn ouders wilden. Journalistiek was ook een tijd een optie. Toen ik al wat ouder was twijfelde ik tussen film, design en filosofie. Van mijn ouders moest ik uiteindelijk naar de universiteit. In wat ik nu doe, komen al die zaken samen. Design thinking en system thinking pas ik vandaag toe als futuroloog. En in het uitwerken van scenario’s voor de toekomst zit ook een stukje film maken.”
Werk je in een team, hoe ziet dat eruit? En wat is je plaats in de organisatie?
“Bij Pantopicon werken we met vijf vaste medewerkers – onder wie de twee oprichters – en enkele freelancers, allemaal met een ander profiel. Trainingen en lezingen geven we individueel, aan projecten werken we in teams van twee, drie of vier personen. Voor elk project is er één project lead, maar dat kan elke keer iemand anders zijn. Ook de samenstelling van het team wisselt naargelang het project. Er is eigenlijk weinig hiërarchie.”
Welk salarisniveau mag je in deze job verwachten?
“Je kan het vergelijken met een job in research en development. We zijn een ‘groen’ bedrijf, dus medewerkers krijgen een treinabonnement en kaartjes om gebruik te maken van Blue Bikes. Daarnaast heb ik een gsm met abonnement, een laptop, en ’s middags wordt er een bedrijfslunch voorzien. Vaak zijn dat belegde broodjes of bestellen we iets via Deliveroo.”
Laat je job een evenwichtige balans tussen werk en privé toe?
“Er wordt veel van ons gevraagd, maar daar staat ook veel flexibiliteit tegenover. Soms zit ik om zes uur al aan mijn computer of ben ik om halfelf ’s avonds nog bezig. Wil ik eens een dag thuiswerken, dan is dat nooit een probleem. Hetzelfde met verlof, dat hoef ik niet aan te vragen. Het werk moet natuurlijk wel gedaan zijn en meestal blijf ik ook beschikbaar tijdens mijn vakantie. Dringende mails zal ik bijvoorbeeld wel beantwoorden. Eigenlijk werk ik een beetje als een intrapreneur: een zelfstandig ondernemer binnen het bedrijf.”
Wat is je toekomstdroom op professioneel vlak?
“In de nabije toekomst zou ik graag nog meer in de diepte gaan, zowel op het vlak van inhoud als qua methodologie. Daarom wil ik graag een doctoraat combineren met mijn job. En op lange termijn? Iets schrijven of iets maken – al doe ik dat vandaag eigenlijk ook al. Nog eens een tentoonstelling cureren, zoals ik onlangs deed in het MAS, zie ik ook wel zitten. En voldoening blijven halen uit wat ik doe, wat het ook is.”
Wat is het beste carrièreadvies dat je anderen kan meegeven?
“Vanaf het moment dat ik beslissingen begon te nemen vanuit mijn eigen persoonlijkheid en drive – eerder dan vanuit wat de maatschappij, mijn familie of wie dan ook van mij verwacht – ging alles zo veel makkelijker voor mij. Niet dat ik er niet hard voor moest werken of dat dingen per se heel snel gingen, maar alles stroomde veel meer, er ontstonden plots opportuniteiten. Mijn advies is dus: kies vanuit jezelf.”
Vind jouw droomjob
Ben jij op zoek naar de job van je dromen? Goed nieuws: StepStone helpt jou!